TYP ALKOHOLU I BARBITURANÓW

Do tej grupy zaliczane są leki o działaniu nasennym, uspakajającym i przeciwbólowym, przede wszystkim z grupy barbituranów i benzodiazepin.

Barbiturany - to substancje chemiczne wywodzące się z kwasu barbiturowego odkrytego w 1863r. Od tej pory w wyniku syntezy uzyskano ich ponad 2000, w tym ok. 50 wykorzystuje się w celach leczniczych - pierwszy raz w 1903 r. Do tej grupy zaliczamy m.in.: amobarbital, barbital, fenobarbital i secobarbital. Wywołują one ogólne spowolnienie reakcji nerwowej i ruchowej, stosowane powszechnie jako środki nasenne, uspokajające, przeciwbólowe i przeciwkonwulsyjne. W oficjalnej sprzedaży mają różne nazwy handlowe, najpopularniejsze na naszym rynku to: Luminal, Cyclobarbital, Reladorm, Seconal, Veronal. Są one dostępne w formie tabletek, kapsułek, czopków lub w płynie. Barbiturany są bardzo rozpowszechnione na całym świecie, sięgają po nie osoby żyjące w stresie, mające problemy ze snem, w trakcie leczenia psychiatrycznego i neurologicznego. Ze względu na działanie tłumiąco - uspokajające zażywają je narkomanii, traktując je jako uzupełnienie lub dopełnienie do innych narkotyków, szczególnie amfetaminy. W związku z tym, że wywołują efekty podobne do "haju" heroinowego, są czasami stosowane wymiennie lub celem zbicia "głodu". Mają dużą siłę uzależnienia. Nawet stosowane pod kontrolą są niebezpieczne. W pierwszym okresie zażywania działają zazwyczaj zgodnie z przewidywaniem, następuje: odprężenie, senność złagodzenie stanów lękowych i napięcia wewnętrznego a także spadek ciśnienia krwi, spowolnienie oddechu, zwężenie źrenic i niezborność ruchowa. Po pewnym czasie mogą objawić się zachowania alternatywne, nagłe ataki agresji i pobudzenia. Z uwagi na depresyjny wpływ na ośrodek oddechowy i długi czas wydalania z organizmu, są szczególnie groźne w przypadku ich przedawkowania. Większe dawki są śmiertelne i często osoby chcące popełnić samobójstwo sięgają po te środki. Szczególnie niebezpieczne są w połączeniu z alkoholem, który wzmacnia ich działanie.

Benzodiazepiny - w latach 50-tych XX wieku przeprowadzono syntezę chlorodiazepoksydu  (Elenium), co dało początek grupie środków zwanych benzodiazepinami. Obecnie dla celów klinicznych wykorzystuje się na świecie kilkanaście ich rodzajów, których podstawową właściwością jest działanie przeciwlękowe i uspokajające, co doprowadza do stanu zobojętnienia na przykre doznania. W związku z tym, że miały one działanie podobne do barbituranów, lecz były zdecydowanie mniej toksyczne i słabiej uzależniały, zrobiły błyskawiczną karierę na rynku farmaceutycznym. Stosowane są obecnie nagminnie i bez opamiętania. Najbardziej znane to: Relanium, Elenium, Valium, Oxazepam i Nitrazepam.
Oddziaływają silnie na układ nerwowy i powodują również uzależnienie, tak psychiczne jak i fizyczne, chociaż zdecydowanie w mniejszym stopniu niż barbiturany. Benzodiazepiny są bardzo popularne wśród osób zażywających opiaty, ponieważ ich działanie na system nerwowy jest bardzo podobny. Opisane środki, mimo, że są oficjalnie stosowane w medycynie i łatwo dostępne (przepisywane przez lekarzy nawet z błahych powodów) niewiele różnią się od silnych substancji narkotycznych, stosowanych nielegalnie. Powodują zależność psychiczną i fizyczną oraz wykazuje tolerancję. Nie rzadko są tylko wstępem do sięgnięcia po inne mocniejsze "prochy". Traktowane są też jako swoiste koło ratunkowe, gdy nagle braknie "towaru". Istnieje na nie duże zapotrzebowanie, więc powstał dość pokaźny "czarny rynek" tych produktów, dealerzy wymuszają od lekarzy lub w inny sposób zdobywają recepty a następnie realizują czasami nawet po kilkaset sztuk rocznie. Przebicie w cenie wynosi ponad 10 - 20 razy.

"Tabletki gwałtu" (date-rape-drugs) - od pewnego czasu obserwuje się tendencję do wykorzystywania leków o działaniu psychotropowym jako -  narkotyków oraz do innych niemedycznych celów. Przykładem są substancje służące do usypiania ofiar, które następnie są gwałcone lub okradane. Najbardziej popularne z nich to: GHB i Rohypnol. W terminologii policyjnej, jak i w języku "slangowym" nazywany je "tabletkami gwałtu".

GHB (kwas gamma - hydroksymasłowy) - do związek bezbarwny, bez zapachu i smaku, dobrze rozpuszczalny w wodzie i alkoholu. Pierwszej jego syntezy dokonano w 1961 r. wykorzystywany w był anestezjologii do usypiania, lecz ze względu na działanie uboczne i brak pełnej kontroli bólu - stracił znaczenie. Jako narkotyk zaczęto używać go na początku lat 90-tych XX wieku, wywoływał bowiem euforię, uczucie uspokojenia, wyciszenia i oszołomienia - przypominającego upojenie alkoholowe. Związek ten powoduje również (przy większych dawkach ok. 5g), stan częściowej lub całkowitej utraty świadomości i niezdolność do podejmowania decyzji oraz okresową utratę pamięci. A także: bradykardie (zwolnienie akcji serca), drgawki, ruchy mimowolne, nudności, wymioty, zawroty i bóle głowy, zaburzenia oddychania. Alkohol potęguje to działanie. Przedawkowanie wywołuje śmierć. GHB występuje w rożnej postaci - proszku, białych tabletek lub roztworu. Po ośmiu godzinach jest praktycznie niewykrywalny we krwi a po następnych czterech w moczu!

Rohypnol (flunitrazepam) -  wykorzystywany w medycynie jako środek nasenny oraz w znieczuleniu ogólnym przed zabiegami chirurgicznymi. Stan odurzenia po jego zażyciu przypomina upojenie alkoholowe z elementami agresji i gwałtownego, niekontrolowanego zachowania. Pierwsze objawy (po zażyciu) pojawiają się po ok. 20 minutach, następnie zapada się w sen który trwa 7-8 godz. Wywołuje on niepamięć następczą, tzn. całkowity brak świadomości przez okres działania środka. Obecnie rohypnol dostępny jest w tabletkach koloru białego (0,5 mg) i  oliwkowo-zielonych kapsułkach (1 mg) z odciśniętym numerem "542", z wypełnieniem koloru niebieskiego powodującym zabarwienie płynów, do których została dodana. Po 72 godzinach od momenty zażycia nie jest możliwy do wykrycia w organizmie.
Gwałt z wykorzystaniem w/w substancji przebiega następująco:
1. podanie środka w napoju (najczęściej alkoholowym)
2. "odurzenie" ofiary z utratą świadomości
3. wykorzystanie seksualne
4. przebudzenie - stan anamnezji

Działanie i objawy - w trakcie zażywania substancji tego typu:
- Krótkotrwałe: odprężenie, euforia, senność, osłabienie koncentracji, złagodzenie stanów lękowych, spowolnienie oddechu, spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwężenie źrenic, niezborność ruchowa, nadmierna potliwość.
- Długotrwałe: ciągłe zmęczenie, wrażliwość, zachowania "pijackie" bez wyczuwalnego zapachu alkoholu, mogą wystąpić psychozy, zaburzenia orientacji, utrata świadomości, uszkodzenia wątroby, serca i mózgu. W przypadku benzodiazepin rozpad krwinek.
Skutki przedawkowania: płytki oddech, lepka i zimna skóra, rozszerzone źrenice, słaby i szybki puls, senność, odurzenie, zakłócenia mowy i widzenia, zawroty głowy, mdłości, omdlenia, alergie, śmierć.
Zespół abstynencyjny: stany lękowe, drżenie, dezorientacja, majaczenie, konwulsje, niezborność ruchowa, a czasem śmierć.

UWAGA!
Wszelki nielegalny obrót lekami, które zostały umieszczone na liście substancji psychotropowych Ustawy, należy traktować tak samo jak w przypadku innych narkotyków. Jedyną osobą uprawnioną do przepisania danego leku jest lekarz specjalista, robi to na specjalnej recepcie, powinien jednocześnie ściśle określić dawkę dla konkretnej osoby. Wszelkie ich przekazywanie, częstowanie, użyczanie jest zabronione. Wszystkie produkty lecznicze, z wyjątkiem narkotyków, są w rozumieniu Ustawy z dnia 6 września 2001 r. (z późniejszymi zmianami) Prawo farmaceutyczne (Dz. U. Nr 126 poz. 1381) produktami leczniczymi recepturowymi i obrót nimi poza siecią aptek jest zabroniony. W rozdziale 9 wym. Ustawy, w art.124 przewidziano sankcje karne grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 za wprowadzanie do obrotu lub przechowywanie w celu wprowadzenia do obrotu produktu leczniczego bez wymaganego zezwolenia.